Boqol sannadood

Boqol sano ayaan waddankaan difaacaynnay. Dad badan ayaa umaleeya In waddankaan aan ciyaar ciyaar kuhelay. Boqollaal sano ayaa dadkeennu Udhimanayeen iney diraacdana dalkaan, waxaana ladhihi karaa taasi waa Sababta aan dadka ugayaraannay. Soomaalidu waxay waligood diyaar u Ahaayeen iney dalkooda udhintaan. Dadyawgii damcay dhulka Soomaalida Way farabadnaayeen, waxaana ugucaansanaa Xabashida, Bortaqiiska, Ingiriiska, talyaaniga, iyo faransiiska. Carabtu waxay kugabbanaysay Diinta Islaamka, dagaalladaasna qayb ayey kaqaateen, waliba dagaalladii Xabashida lalagalay. Inkastoo ay Soomaalida dhexdeeda xitaa dagaallo badan kajireen oo Ay is gumaadi jireen, haddana marka cadaw shisheeye imaado waa Israaci jireen oo hal meel ayey cadawga ugasoowadajeesan jireen.
Dad badan ayaa qaba iney ahaayeen dad dagaal jecel oo markasta
Dagaal kujirey, hadday waayaan ciday ladiriraan iyagu isbaabi'in jirey.
Majiro qoys Soomaaliyeed oon qaar kamid ahi aanay dagaal kudhiman.
Dadka qaar ayaa qaba in Soomaalidu dagaal kunool ahaayeen oo ay
Dhaqankooda ahayd iney dagaallamaan oo xoog isugufaanaan. Haddii
Damacno inaa raadiso dagaalladii ay dhexdooda galeen, waxaa kugu
Dhacaya yaab iyo amakaag. Imisa qabiil ayaa laciribtiray, imisa ayaa
Kudhawaaday iney tirtirmaan, xisaab maleh. Waa sababtaas ayaa
Keentay inlagumurmo ciddii dhulka degganaan jirtey oo Soomaalida
Kahorreysay. Tusaale ahaan, dadyawgii waqtiyadii dambe laciribtiray
Waxaa kamid ahaa dadkii ay ubixiyeen Gaalo Madaw, oo xaqiiqo ahaan
Kakoobnaa qabiilooyinkii Soomaalida ahaa een Muslimin. Xoolohoodiina
Waaladhacay, carruurtii iyo dumarkiina waalaqaatay, raggiina wax lalaayey
Iyo wax dhulka Oromada uqaxay ayey noqdeen. Illaa iyo hadda waxaa dhulka
Oromada lagahelaa dadyaw Soomaaliya oo waahore dhulkoodii lagasloqaxshay.waxaa kaleeto oo Soomaalidu illaa hadda kasheekaysaa dagaalladii Aji iyo Ajuuraan, oo Ajuuraan dalka loogakacshay. Ajuuraan wuxuu isna kubiiray dadyawgii kaleeto oo Soomaalida ahaa ee hore dalka loogakacshay ee galay Hawdka dhulka Oromada. Oromada oo ay aad Soomaalida isugu udhawyihiin xagga dhaqanka iyo dhalashadaba, waxaa fudud in Soomaalidu dhexgasho oo kumilanto, inkastoo waayadii dambe ay colaad kadhex abuurantay Soomaalida iyo Oromada. Waxaa kaleeto oo jirey dadyaw Oromo ahaa sida Booranta oo iyana hoos looriixay, inkastoo Boorantu ay dagaal kululeed oo Soomaalida ay dagaallo xun oo lagu hoobtay ay lagaleen. Illaa hadda qabiillada Soomaalida ee dariska la ah Booranta aad ayey isulaayaan!
Waxaa kaleeto oo qixii ugu darnaa uu dhacay xilligii daraawishta, ee sayidku hoggaaminayey. Xilligaas sayidku wuu laayey, xoolohoodiina wuu dhacay dhammaan qabiilooyinkii aan dagaalkiisa lasafan. Dadkii dhulkaa hawdkaa degganaa waxay uqaybsameen kuwo Ingiriiska lasaftay, kuwo dalka isagaqaxay oo Oromo ugalay, IYO kuwo isaga lasaftay. Aakhirkiina markii isaga laga adkaaday Oromo ayuu uqaxay oo halkaas ayuu kudhintay.
Waxaa kaleeto oo iyana labaatan iyo lix sano kahor lagasaaray Daaroodka koonfurta Soomaaliya oo dhan, illaa ay dawladaha deriskaa soocaawiyeen oo dib usoo noqdeen. Dawladaha deriskaa ayaa waxaa kunool dadyaw Daarooda oo Ingiriisku raaciyey dawladaha Itoobiya iyo Kenya, sidaas ayey kaalmo ugaheleen oo dib ugusoonoqdeen goballada jubbooyinka iyo Gedo oo awel lagasaaray. Arrintaasi wali dhibaato dibuheshiisiineed ayey kuhaysaa dawladda cusub ee Soomaaliya inkastoo dhawr dawladood oo dibuheshiisiineed ladhisayey. Wali maysan dhammaan colaaddaas, daaroodkiina wali kumaysan laaban meelo badan oo koonfurtaa ooy hore udegganaayenn intii aanay dagaallada sokeeye bilaaban. Waxaa ugu daran oo muranka ugu badani hadda kataaganyahay magaalo madaxda oon weli heshiis lagu ahayn oo Hawiye sheeganayo iyo goballada jubbooyinka oo Hawiye lagabarakiciyey, haddana ay Daaroodku gacanta kuuhayaan!. Dhibaatooyinkaas waa waxyaabaha qarsoon ee illaa hadda dabada haysta dawlad Soomaaliyeed oo dib u istaagta.
Iyadoo ay dhibaatooyinkaas oo dhami jiraan oo Soomaalidii ay kuwiiqantay dagaallo dhexdoodaa oo hadda dalku ukalaqaybsanyahay dawlad goboleedyo ama dawlad qabaleedyo yar yar, ayaa haddana waxaa dalka lagusooqaaday siyaasadeed iyo mid ciidameedba. Waxaa dalka dhexdiisa laga abaabulay dagaallo aan lagaranayn ujeedada lagaleeyahay oo magac Islaam wata, iyo dawlado waaweyn iyo kuwo derisa oo sitoosa usoofaragashtay Soomaaliya.  Soomaaliya waxaa lawaayey cid saaxiib la ah, hadday noqoto dawladihii deriskaooyna awelba xiriir fiican lahayn, dawladihii Carabta oo ay diin wadaagga ahaayeen iyo kuwii reer yurubba. Dawladaha Itoobiya, Kenya, Sacuudi Arabia, Imaaraadka, Mareekanka, Ingiriiska iyo Turkiguba waxay sitoosa usoofaragaliyeen arrimaha gudaha ee Soomaaliya. Kulligood waxay waddanka kadhexsameesteen ciidammo iyaga ka amarqaata, waddankastana muusan qarsan baahida dhuleed ee uu Soomaaliya uqabo. Qaarkood waxay doonayaan iney goostaan qaybo muhiima oo dalka kamida, qaarkood dekedo ayey rabaan iney ladhistaan, qaarkood kalluun ayey karabaan, qaarkood dhul beereeed ayey karabaan, qaarkoodna shidaal ayey rabaan iney kaqotaan. Soomaaliya waxay noqotay dhul aan cidina lahayn, dadkiisiina qabiillo isneceb oo isciribtira ayey noqdeen!
Ujeeddada ugu weyn een qoraalkaan kaleenahay wuxuu ahaa ineysan Soomaalidu dhulkaan qaaligaa aysan ciyaar ciyaar kuhelin ee ay kumanaan sano naftooda usoohurayeen oo waran afka dhiig kuleh ladhexjoogeen. Haddii marka ladhaafay xilligii waranku ugu weynaa waxa lagudagaallamo, Soomaalidu haatan waa faramarantahay oo hub casriya mahaysto, haseyeeshee waxay ujeedaan sida ay dalkooda ugalayaan dadyawgii ay waranka caaraddiisa kagasaareen! Haddiina ay maanta Soomaalidu haysan lahayd hubka wax gumaada ee nuclearka, Somalia waxay noqon lahayd kuuriyada waqooyi ee Afrikada Bari. Maalin walba waxay gantaal tijaabo ah dulmarinlahayd badda Hindia oo waagii hore la oran jirey badda Soomaaliya. Waa in dawladaha boobaya dhulka Soomaaliyeed ay maanka kuhayaan iney dhalan doonaan jiil cusub oon war uhayn colaadda dhexdoodaa oo ku indhoqaadidoona dalkoodii oo laqaybsaday.